کاربرد کدک در شبکه های ویپ / انواع کدک و تفاوت آنها (جلسه ۶)

کاربرد کدک در شبکه های ویپ 

ما در این جلسه، می خواهیم در رابطه با کدک ها صحبت کنیم. این که کدک ها چه کاری را در شبکه های ویپ برای ما انجام می دهند و چند نوع کدک داریم و چه تفاوت هایی با یک دیگر دارند.

کدک چیست؟

خب دوستان، این تصویری است که ما برای مبحث کدک ها برای شما آماده کردیم و شما باید چند نوع کدک مهم را بدانید. اول این که کدک چیست؟ ببینید موقعی که تلفن های ما روی شبکه رجیستر می شود و قرار است که با استفاده از پروتکل Sip و RTP تماسمان برقرار باشد و صدا رد و بدل باشد، باید با یک الگوریتمی، یک فشرده سازی اتفاق بیفتد و این صدا باید تبدیل شود یا کامپرس شود. ما به الگوریتم فشرده سازی، کدک می گوییم. این که با چه الگوریتمی در حال انجام شدن است، در حال مصرف چه منابعی است و چه پهنای باندی را اشغال کرده است.

این موارد، فاکتورهای مهم در کدک هستند و شما باید این موارد را تا حدودی بدانید که مثلاً اگر خواستید یک تلفن را در خارج از شبکه راه اندازی کنید، بهتر است از چه کدکی استفاده کنید یا مثلاً در شبکه ی خودمان، فرق این که برای مثال ما از یک کدک ۷۱۱ استفاده کنیم یا مثلا GSM استفاده کنیم در چیست؟ این موارد را باید در شبکه بدانید.

این تصویر به ما کمک می کند؛ هر چند که پهنای باندی که در این جا نوشته شده است و میزان مصرف CPU و RAM که گفته شده، تقریبی است؛ یعنی وقتی که شما سرچ می کنید، اعداد و ارقام مختلفی در اینترنت وجود دارد؛ ولی این تقریباً به آزمایشی که ما انجام دادیم، نزدیک تر بود و دقیقاً به حجم صدایی که شما در حال صحبت کردن هستید، مرتبط است.

به همین خاطر کمی متفاوت است و میانگین را نشان می دهد؛ یعنی وقتی شما هیچ صحبتی نمی کنید، پهنای باند کمتری استفاده می شود تا وقتی که صحبت می کنید. پس این اعدادی که در این قسمت گفته شده، تقریبی هستند و ما نمی خواهیم خیلی روی آن ها بحث کنیم که چرا برای مثال در یک قسمت گفته شده ۶۴ ولی در جای دیگری گفته اند ۷۰ یا ۶۰. می شود گفت که تقریباً ، اعداد درستی هستند.

انواع کدک و تفاوت آن ها

ببینید ما می توانیم با کدک های مختلفی کار کنیم. ابتدا نکته ی مهم این است که مرکز تلفن شما از چه کدک هایی پشتیبانی می کند. یک سری کدک ها رایگان هستند و می توان گفت که تقریباً روی همه ی مرکز تلفن ها فعال هستند؛ مانند G711 که با ULAW و ALAW می شناسیم که برای مثال در مرکز تلفن ایزابل به صورت پیش فرض فعال است.

پس کدک G711 رایگان است و آن را با ULAW و ALAW می شناسیم. مثلاً روی مرکز تلفن های گرند استریم یا سیسکو، این کدک وجود دارد و ما نیز معمولاً از همین کدک در شبکه استفاده می کنیم؛ یعنی ما در شبکه ی LAN ، معمولاً از G711 استفاده می کنیم؛ چون کدک پیش فرض و رایگان بوده و در اکثر مرکز تلفن ها فعال است.

حالا کدک دیگری را نیز به شما معرفی می کنیم: کدک G729. این یک کدک رایگان نیست و روی هر مرکز تلفنی وجود ندارد. مثلاً مرکز تلفن ایزابل، این کدک را ندارد؛ اما مرکز تلفن پاناسونیک، این کدک را دارد. پس وقتی ما می خواهیم یک تلفن را در شبکه راه اندازی کنیم، باید روی آن تلفن از کدکی استفاده کنیم که در حال پشتیبانی شدن از سمت مرکز تلفن باشد. این یک اصل است که باید بدانید و نکته ی مهم، همین است. مثلاً وقتی ما می خواهیم یک سافت فون را در خارج از شبکه راه اندازی کنیم از کدکی استفاده می کنیم که هم تلفنمان آن را پشتیبانی کند و هم مرکز تلفنمان.

مثلاً از قبل می دانیم که در مرکز تلفن پاناسونیک، ULAW، Alaw یا همان G711 و G729 و G722 هر سه فعال هستند. حالا روی سافت فونمان، کدکی را فعال می کنیم که یکی از این موارد باشد؛ مثلاً GSM را فعال نمی کنیم. اگر GSM را روی تلفنمان داشته باشیم و فعال کنیم، مرکز تلفنمان پشتیبانی نکرده و صدا رد و بدل نمی شود. این نکته ی مهمی است. پس حتما باید از کدکی استفاده کنیم که هم کلاینت و هم سرور از آن پشتیبانی می کنند.

حالا به تفاوت G711 و G729 دقت کنید. ببینید مهم ترین تفاوت در مورد پهنای باند است. روی G711، Kb/s64 است و روی ۷۲۹، Kb/s8؛ یعنی اگر شما ۸ تماس با کدک ۷۲۹ داشته باشید، تقریبا با یک تماس ۷۱۱ برابری می کند؛ یعنی اگر ۸ تلفن به صورت هم زمان با این کدک ۷۲۹ کار کنند، پهنای باند مصرفی آن به اندازه ی ۷۱۱ می شود. حالا تفاوت های آن ها در چیست؟ اگر این طور باشد که ۷۲۹ خیلی بهتر از ۷۱۱ است؛اما معمولا در شبکه ی داخلی، ما از ۷۲۹ استفاده نمی کنیم؛ چرا؟ چند دلیل دارد:

اول این که اصلا باید بررسی کنیم که مرکز تلفنمان پشتیبانی می کند یا نه؛ چون رایگان نیست. حالاً فرض کنید که مثلاً پاناسونیک داریم. ۷۲۹ کیفیت پایین یا خیلی پایین تری نسبت به ۷۱۱ دارد و چون پهنای باند در شبکه ی ما یا شبکه ی LAN زیاد ملاک نیست، معمولاً از کدک های با حجم بالاتر و با کیفیت تر استفاده می کنیم.

مورد بعدی یعنی مورد سوم که خیلی مهم است بحث چیست؟ میزان مصرف منابع است. این موضوع روی تعداد تماس های هم زمان، خیلی اهمیت دارد؛ شاید برای یک یا دو تماس مهم نباشد؛ اما اگر ۱۰۰ تماس هم زمان داشته باشیم، این پهنای باند مهم می شود و مصرف CPU و RAM سرور یا مرکز تلفنمان؛ یعنی اگر برای مثال مرکز تلفن گرنداستریم داریم و قرار است برای مثال ۳۰ تماس هم زمان داشته باشیم، باید این را مد نظر قرار بدهیم؛ البته در مرکز تلفن های تجاری، این موضوع حساب شده است.

هرسوالی که داری در انجمن مطرح کن

مثلا در مرکز تلفن های پاناسونیک یا گرنداستریم، حساب و کتاب شده است. یا در Data Sheet به شما می گوید؛ مثلاً شما می توانید ۵۰ تماس هم زمان با فلان کدک داشته باشید. این موارد، موضوعاتی هستند که در Data Sheet مرکز تلفن ها وجود دارد و شما می توانید آن ها را مطالعه کرده و بررسی کنید.

اما به صورت کلی هر چه کدک یا الگوریتم فشرده سازی شما بیشتر و قوی تر باشد یعنی بیشتر فشرده کند، منابع بیشتری را مصرف می کند. به این قسمت دقت کنید. ببینید روی G729 میزان CPUای که دارد مصرف می کند ۲۲ است در حالی که در G711، ۵/۰ است. چند برابرش می شود؟ تقریباً ۴۰ برابر ان می شود.

 یعنی مصرف CPU به شدت افزایش می یابد. روی تعداد تماس هم زمان زیاد، نشان می دهد که مثلا همیشه در سرور یا مرکز تلفن شما، میزان مصرف CPU بالا است که خب این خیلی خوب نیست. اما برای چه مواقعی خوب است؟ برای موقعی که برای مثال، شما ۱۰ داخلی در خارج از شبکه دارید که می خواهید به آن ها روی اینترنت، داخلی یا سرویس بدهید. در این مواقع، پهنای باند خیلی مهم است.

مثلاً می گوییم در ۱۰ داخلی در خارج از شبکه، بهتر است که از کدکی استفاده کنیم که پهنای باند کمتری را استفاده می کند. پیشنهاد ما چیست؟ GSM است. اگر در حال استفاده کردن از مرکز تلفنی هستید که GSM را پشتیبانی می کند، پیشنهاد می کنیم روی سافت فونتان نهم از GSM استفاده کنید؛ چرا؟ چون هم پهنای باند کمی داشته و هم رایگان است؛ یعنی اکثر سافت فون ها از GSM پشتیبانی می کنند؛ مگر این که مثلا سافت فونی خاصی باشد که GSM را در نسخه ی رایگانش ارائه ندهد.

اما برای مثال در مرکز تلفن ایزابل هم GSM و هم ۷۱۱ به صورت پیش فرض، فعال هستند و می توانید از این کدک ها کمک بگیرید. همان طور که در تصویر می بینید، پهنای باند آن(GSM) 13 است و پهنای باند G711، ۶۴ است. پس پهنای باند کمتری را اشغال می کند.

حالا میزان مصرف CPU را ببینید. این میزان برای GSM پنج و برای G711 5/0 است؛ ولی در عوض GSM، RAM بیشتری را اشغال می کند؛ یعنی روی کدک G729، RAM تغییری نمی کند ولی از CPU زیاد استفاده می شود؛ اما روی GSM، CPU خیلی استفاده نمی شود اما RAM، مصرف بالایی دارد.

حالا اگر بخواهیم جمع بندی ای داشته باشیم، شما باید حتماً از کدکی روی تلفن یا End Point خودتان  استفاده کنید که مرکز تلفن پشتیبانی کند. اگر داخل شبکه هستید، این موضوع خیلی اهمیت ندارد. پیشنهاد می کنیم که از همان ULAW و ALAW استفاده کنید.

روی Sip ترانک ها که معمولاً از مخابرات یا شرکت های دیگر می گیرید، ULAW و ALAW فعال است و معمولاً شما باید از همان کدک استفاده کنید و نمی توانید تغییر بدهید؛ اما اگر می خواهید سافت فونی را در خارج از شبکه راه اندازی کنید که پهنای باند برایتان خیلی مهم است، ما پیشنهاد می کنیم که GSM را استفاده کنید؛ در صورتی که باز هم مرکز تلفنتان از GSM پشتیبانی کند. برای مثال شما نمی توانید روی پاناسونیک از این پروتکل استفاده کنید.

خب این هم از مبحث کدک ها. حال به سراغ بخش بعدی آموزش برویم.