voip چیست؟ تفاوت ویپ با مرکز تلفن آنالوگ (جلسه ۳)

voip چیست و چه تفاوتی با مرکز تلفن آنالوگ دارد؟

ما در این درس نامه قصد داریم تا در رابطه با تکنولوژی voip با شما صحبت کنیم. قرار است با هم بررسی کنیم که اصلاً تکنولوژی voip چیست و چه تفاوتی با مرکز تلفن های آنالوگ قدیمی و زوج سیم های مخابراتی دارد. قبل از هر چیزی، ابتدا نیاز است که یک سری آموزش های ابتدایی در رابطه با زیرساخت های مخابراتی آنالوگ داشته باشیم:

«زیر ساخت مخابراتی آنالوگ»

طبیعتاً تا به امروز این سؤال برای شما مطرح شده است که اصلاً تکنولوژی voip چیست و چه تفاوتی با تکنولوژی های قدیمی دارد؟!

خوب؛ اما voip؛ به تکنولوژی ای که زمینه را برای انتقال صدا و تصویر به صورت هم زمان فراهم می کند، تکنولوژی voip گفته می شود. در واقع voip را می توانیم مخفف عبارت لاتین voice over IP ترجمه کنیم. پس زمانی که صدا بر روی شبکه، تجهیزات شبکه و دیوایس های شبکه و کابل شبکه انتقال پیدا کند، تکنولوژی voip برقرار شده است. عموماً در زمان های قدیم از مرکز تلفن های آنالوگ، زوج سیم های مخابراتی و… استفاده می شد. ما از چنین زیر ساختی برای برقراری ارتباط در گذشته استفاده می کردیم:

با توجه به تصویر بالا از این زیرساخت ها، صرفاً برای انتقال صدا استفاده می شد. این بدین معنا است که قابلیت انتقال تصویر به واسطه ی این زیرساخت ها به هیچ وجه وجود نداشت. پس در مرکز تلفن های قدیمی که همان مرکز تلفن های آنالوگ هستند و با زوج سیم های مسی سروکار داشتند، امکان انتقال تصویر به هیچ وجه وجود نداشت؛ یعنی چیزی به نام ویدئو کنفرانس وجود نداشت و تنها قابلیت برقراری یک کنفرانس صوتی وجود داشت.

در گذشته عموماً، تلفن ها از طریق زوج سیم ها راه اندازی می‌شدند؛ دقیقاً مانند تلفن هایی که در منازل وجود دارند. خوب اگر به تصویر بالا دقیق نگاه کرده باشید، متوجه خواهید شد که تمامی تلفن ها به واسطه ی زوج سیم ها در شبکه به یکدیگر متصل شده اند.

همان طور که مشاهده می کنید در سمت چپ تصویر، یک مرکز تلفن قرار دارد که به آن pbx می گوییم. این مرکز تلفن به واسطه ی یک کابل مخابراتی به یک پست مخابراتی که در وسط تصویر قرار دارد، متصل شده است. ویژگی های کابل مخابراتی، تماماً به ویژگی های خود مرکز تلفن بستگی دارند. این کابل می تواند ۱۶ زوج یا ۲۴ زوج و یا هر چیز دیگری باشد. ما در درس نامه های آتی به صورت کاملاً تخصصی درباره ی این موضوعات، صحبت خواهیم کرد.

حالا ما یک سری کابل داریم که یک مرکز تلفن را به پست مخابراتی متصل می کنند. یک سری داخلی های خاص را از داخل پست مخابراتی نیز با توجه به نیازی که سازمان مورد نظر دارد به واسطه ی زوج سیم ها، راه اندازی می نماییم.

تمامی این زوج سیم ها از پست مخابراتی به سمت تلفن های آنالوگ، هدایت می شوند؛ البته طی گذشت زمان مرکز تلفن های قدیمی مانند پاناسونیک، جای خودشان را به مرکز تلفن های دیجیتال داده اند. ولی تصور الان ما این است که ما یک مرکز تلفن آنالوگ داریم که با زوج سیم های مخابراتی و مرکز تلفن آنالوگ سروکار دارد. ما در واقع در این قسمت درس نامه، اصلاً کاری به تکنولوژی ویپ نداریم.

پس ما در زیرساخت های مخابراتی، فقط می توانیم صدا را انتقال دهیم و برای پرسنل، داخلی هایی مبتنی بر انتقال صدا راه اندازی نماییم. این موارد به صورت کلی نحوه ی راه اندازی یک مرکز تلفن آنالوگ می باشند. اتصال یک مرکز تلفن به یک پست مخابراتی از طریق زوج سیم های مخابراتی و سپس اتصال پست مخابراتی به گوشی های تلفن داخلی به واسطه ی زوج سیم های مخابراتی انجام می گردد. این پروسه ی راه اندازی به صورت کلی است.

نکته ی جالب توجه این است که چنین مرکز تلفنی به هیچ وجه با فضای اینترنت، ارتباط ندارد؛ در واقع در چنین شبکه ای اتصال بر مبنا و به واسطه ی زوج سیم های مخابراتی برقرار می شود و در واقع، ارتباط تنها به صورت لوکال می باشد و معطوف به همان قسمت کابل کشی شده است. این بدین معنا است که اگر شما ساختمانی ۵۰ متر یا ۱۰۰ متر دورتر از فضای این شبکه داشته باشید، تنها از طریق کابل کشی می توانید ارتباط برقرار نمایید.

این در حالی است که در تکنولوژی voip، شما اصلاً نیازی به کابل کشی ندارید. تکنولوژی voip در واقع بر مبنای فضای اینترنتی، چنین فاصله هایی را از بین برده است؛ یعنی شما هر جای دنیا با هر فاصله ای که باشید، می توانید به کمک تکنولوژی voip در بستر اینترنت به مرکز تلفن مورد نظرتان متصل شوید. مثلاً WhatsApp یا تمامی نرم افزارهایی که به شما امکان برقراری ارتباط تصویری با دوستانتان را می دهند مثل Skype، همگی در حال استفاده از تکنولوژی voip می باشند.

وقتی که سرور در اختیار خودمان باشد، ما می توانیم ادعا کنیم که یک مرکز تلفن ویپ داریم که می تواند یک شبکه ی داخلی را راه اندازی نماید. بهتر است که توضیحات ابتدایی voip را همین جا قطع کنیم و به سراغ بحث اولمان یعنی زیر ساخت مخابراتی آنالوگ (زوج سیم مسی) برویم. تکرار می کنیم که ما در زیرساخت های مخابراتی آنالوگ، یک سری داخلی را به واسطه ی زوج سیم های مسی راه اندازی می نماییم.

این داخلی ها از طریق زوج سیم های مخابراتی به پست مخابراتی متصل می شوند که پست مخابراتی در واقع، همان ترمینال ما می باشد. ترمینال همان جایی است که داخلی ها را راه اندازی می کند و آن ها را به مرکز تلفن اصلی متصل می نماید. حال یک سؤال مطرح می شود که ارتباط ما از این شبکه با بیرون، چگونه امکان پذیر است؟! پاسخ ساده است؛ این ارتباط از طریق یک خط شهری برقرار خواهد شد. بدین صورت که خط شهری از طریق یک کابل به پست مخابراتی متصل شده و از طریق پست مخابراتی به سمت تلفن های داخلی هدایت می گردد.

این پروسه ی ساده ی کاری است که در مرکز تلفن های آنالوگ انجام می شود. همان طور که بارها اشاره کردیم در این مدل مرکز تلفن، ما کاری با net work، شبکه و تجهیزات شبکه نداریم.

حال به بحث اصلی خودمان یعنی تکنولوژی voip می پردازیم.

تکنولوژی VOIP

ما در تکنولوژی VOIP با تجهیزات شبکه و کابل های شبکه سروکار داریم و دیگر کاری با زوج سیم های مسی نداریم. پس تکنولوژی VOIP با تجهیزات شبکه سروکار دارد؛ مثل سوئیچ شبکه (switch) یا مثل روتر (Router) و یا مودم (Modem) و می توانیم آن را به اینترنت وصل کنیم و یک داخلی را در خارج از شبکه، راه اندازی کنیم. منظور از خارج از شبکه چیست؟ یعنی اگر مثلاً ما در شرکتمان یک سری تلفن های داخلی داریم که ویپمان هستند، می توانیم این تلفن ها را به خانه ببریم و آن ها را از خانه به شرکت هم راه اندازی کنیم؛ یعنی فاصله اصلاً معنا و مفهومی ندارد و فقط نکته ای که وجود دارد، این است که اینترنت باید پایدار باشد.

ما ترافیک بسیار بالایی نداریم و فقط کافی است که اینترنت پایدار باشد؛ یعنی قطعی نداشته باشد. حال اگر ترافیک یا حجم آن هم کمتر باشد، خیلی مهم نیست؛ ولی اینترنتمان باید پایدار (stable) باشد. اگر اینترنت پایدار داشته باشیم به راحتی می توانیم هر یک از تلفن های ویپمان را در خارج از شبکه و در هر فاصله ای، راه اندازی کرده و یا می توانیم سافت فونی را روی موبایلمان نصب کنیم.

این همان تکنولوژی VOIP می باشد؛ البته این تنها یکی از قابلیت های آن است و اگر با این تکنولوژی آشنا نیستید، رفته رفته آشنا خواهید شد و ملاحظه خواهید کرد که چه تفاوت هایی دارد و چه کارهایی را می توان با این تکنولوژی ویپ، انجام داد که اصلاً با زوج سیم های مسی و تکنولوژی آنالوگ، امکان پذیر نیست.

این موارد (در تصویر زیر) تلفن های ما هستند. تلفن ها نقش کلاینت یا دیوایس را در شبکه دارند. همچنین سرورمان را نیز در تصویر زیر مشاهده می کنید (Server PBX) که برای مثال می تواند، Issabel یا Grand Streem باشد.

حالا نکته ای که وجود دارد، این است که تمام دیوایس هایمان داخل یک شبکه که به آن یک شبکه ی LAN می گوییم، می توانند با کابل شبکه به یک سوئیچ مرکزی وصل شوند. پس تمام تجهیزات با استفاده از کابل شبکه به یک سوئیچ مرکزی وصل شده اند. حالا این تجهیزات، می توانند با یک دیگر ارتباط داشته باشند و دیتا را رد و بدل کنند.

مثلاً می توانیم یک پرینتر، یک سیستم، یک سرور یا دیوایس های دیگر مانند دوربین یا هر چیز دیگری که تحت شبکه است را داشته باشیم. تمام این موارد، یک دیگر را در شبکه ی LAN می بینند و با هم دیگر ارتباط برقرار می کنند. این همان تکنولوژی VOIP است؛ یعنی ما برای تلفن خودمان، زوج سیم نمی کشیم؛ بلکه کابل شبکه وصل می کنیم؛ مشابه همان کابل شبکه ای که به سیستممان وصل کردیم.

همان طور که در تصویر می بینید، ما یک Switch داریم و یک کابل شبکه را به سیستم و کابل شبکه ی دیگری را نیز به تلفن وصل کرده ایم. حال تلفن ها بر روی مرکز تلفن (Issabel یا Grand Streem) ریجستر می شوند. ما به این تکنولوژی، تکنولوژی VOIP می گوییم؛ یعنی ما از زیر ساخت شبکه و تجهیزات شبکه برای انتقال صدا استفاده می کنیم و دیگر به زوج سیم های مسی، نیازی نداریم. این تنها یکی از قابلیت های VOIP است که می شود گفت که شما که در حال راه اندازی شرکتی هستید، باید برای تمام سیستم ها یک کابل شبکه در نظر بگیرید که سیستم ها به شبکه وصل شوند.

حال از همین زیر ساخت، می توانید برای راه اندازی تلفن ها نیز استفاده کنید و ممکن است از این طریق، مقداری نیز در هزینه های شما صرفه جویی شود. سخت افزارهایی که برای تکنولوژی voip در نظر می گیرید، بسیار مهم هستند. برای مثال ما پیشنهاد می کنیم که از سوئیچ POE استفاده کنید که تلفن هایتان بدون آداپتور، روشن شده و با همان کابل شبکه، راه اندازی شوند.

این تنها یک نمونه است. مورد دیگر این است که سوئیچ شما، حتماً باید بتواند کل پهنای باند مصرفی شما را مدیریت کند و نسبت به آن پاسخگو باشد؛ چون اگر اختلالی به وجود بیاید، شبکه ی شما به هم می ریزد و صدا به درستی انتقال پیدا نمی کند و این مورد، یکی از مهم ترین موضوعات در راه اندازی یک تکنولوژی VOIP است؛ چون شما در یک زیر ساخت VOIP در حال رد و بدل کردن دیتا به همراه صدا بین سیستم ها هستید؛ یعنی در حال استفاده کردن آن ها با هم در سوئیچ هستید؛ البته راهکارهای مختلفی وجود دارند.

شما می توانید V LAN بندی کنید و می توانید زیر ساخت آن را کاملاً جدا کرده و یا QOS را اجرا کنید و موارد دیگر. اما به صورت کلی، شما باید حتماً ظرفیت شبکه ی خودتان را بررسی کنید و زیر ساخت، باید متناسب با تکنولوژی یا تلفن هایی باشد که در حال پیاده سازی آن ها هستید. این موضوع، حتماً باید سنجیده شده و تجهیزات نیز باید به درستی انتخاب شوند.

هایبرید

حال ما تکنولوژی دیگری را نیز به شما معرفی می کنیم؛ تکنولوژی هایبرید. این تکنولوژی، معمولاً روی تلفن ها یا مرکز تلفن های تجاری استفاده می شود؛ مانند پاناسونیک NS 500 که یک مرکز تلفن ویپ پاناسونیک محسوب می شود که از زوج سیم های مسی و بسترهای آنالوگ هم استفاده می کند؛ یعنی دو کاره است و شما هم می توانید تلفن های ویپ را روی آن راه اندازی کرده و هم می توانید تعدادی داخلی آنالوگ داشته باشید.

بعضی از مرکز تلفن های Grand Streem هم این قابلیت را دارند؛ یعنی تعدادی پورت FXS برای این کار دارند؛ اما Issabel این قابلیت را ندارد و کاملاً بر اساس VOIP است و هیچ داخلی آنالوگی را به صورت پیش فرض برایتان راه اندازی نمی کند؛ مگر این که یک گتوی به آن اضافه کنید.

ما همین تجهیزات شبکه را در تکنولوژی هایبرید داریم (مطابق تصویر زیر) و مرکز تلفنمان (PBX) با استفاده از یک پست مخابراتی به یک سری تلفن آنالوگ وصل است و آن ها را راه اندازی می کند؛ یعنی هم از طریق شبکه به سوئیچمان وصل بوده و هم از طریق یک کابل مخابراتی در حال راه اندازی یک سری داخلی برای ما است؛ مانند سری TDE پاناسونیک، NS 1000، NS 500، NS 700 پاناسونیک، یک سری از مدل های Grand Streem؛ اما گرنداستریم، فقط داخلی آنالوگ را راه اندازی می کند و چند پورت FXS دارد که به شما نشان خواهیم داد که به چه شکلی هستند؛ اما پاناسونیک برای این کار ساخته شده است؛ یعنی یک سری کارت هایی دارد که به شما امکان می دهند که می توانید کاملاً به صورت آنالوگ، دیجیتال یا هایبرید، داخلی هایتان را راه اندازی کنید و می توانید یک سری لایسنس برای تلفن های تحت شبکه خودتان بخرید؛ یعنی چنین راه حلی کاملاً وجود دارد و می شود گفت که کاملاً هایبرید است و هم تلفن های ویپ را ساپورت می کند که یک سری مخصوص خود آن هستند؛ مانند سری NT و یک سری هم که با SIP هستند را می تواند راه اندازی کند که در رابطه با پروتکل SIP هم بعدأ صحبت خواهیم کرد.

تلفن ها نیز (طبق تصویر)، VOIP یا IP هستند و می توانند، سافت فون هم باشند. اصلاً یکی از قابلیت های تکنولوژی VOIP، این است که شما می توانید تلفن ها را به صورت نرم افزاری نیز روی سیستمتان نصب کنید؛ یعنی مثلاً ما در این سیستممان، می توانیم یک سافت فون هم داشته باشیم و با یک هدست به تماس جواب بدهیم یا می توانیم روی موبایلمان راه اندازی کنیم؛ اما این کار روی سیستم های مخابراتی قدیمی، امکان پذیر نیست.

سخن پایانی

این هم از تفاوت تکنولوژی های VOIP و تکنولوژی آنالوگ های قدیمی که گفتیم شما را با آن آشنا کنیم و یا اگر شما اطلاعاتی در این زمینه دارید، ما بتوانیم بیشتر در رابطه با این موضوع صحبت کنیم که دقیق تر تفاوت های این موارد با یک دیگر، بررسی شوند که در سانترال ها یا مرکز تلفن های قدیمی، ما با زوج سیم های مسی سر و کار داریم و حتماً باید داخلی ها در محدوده ی شرکت باشند تا جایی که ما می توانیم کابل کشی کنیم؛ برای مثال ۱۰۰ یا ۲۰۰ متر؛ اما در تکنولوژی voip، دیگر فاصله معنا و مفهومی ندارد.

اگر خیلی هم دور شود، می توانیم روی اینترنت راه اندازی کنیم و در تکنولوژی voip هم گفتیم که جدای از این موضوع که ما محدودیتی برای راه اندازی داخلی ها نداریم، بسیاری از قابلیت ها روی سیستم های ویپ امروزی وجود دارند که روی مرکز تلفن ها آنالوگ، اصلاً قابلیت پیاده سازی ندارند. برای مثال، این که مرکز تلفن ما بتواند از یک دیتا بیس دیتایی را بردارد و به مشتری هایمان که تماس گرفته اند، تحویل بدهد یا برایشان بخواند؛ این کاری است که فقط روی مرکز تلفن های ویپ انجام می شود و امکان پذیر نیست که آن را روی مرکز تلفن های آنالوگ به تنهایی پیاده سازی کنید و البته خیلی کارهای دیگر.

این هم از زیر ساخت مخابراتی و زیر ساخت voip.