شبکه (Network) چیست و چه کاربردی دارد؟
در این مجموعه آموزشی قصد داریم شما را با تمامی مفاهیم اولیه مربوط به شبکه (Network) که برای ورود به یکی از رشته های تخصصی این فیلد نیاز دارید، آشنا کنیم و تلاشمان بر این است که شما بر مفاهیم سخت افزاری و نرم افزاری مربوط به این رشته تسلط پیدا کنید.
آنچه در این مقاله می خوانید:
در ادامه مطالب به توضیح مفاهیم زیر می پردازیم:
- انواع شبکه ها
- معماری شبکه ها
- توپولوژی یا چیدمان آنها
- مدیا ها یا فضای انتقال
- مدل او اس آی
- لایه های شبکه
- مدل تی سی پی آی پی
- سخت افزار ها و قطعات دستگاه هایی که در شبکه دخیل هستند
- تکنولوژی های شبکه شامل تکنولوژی‌های اینترنت، اکسترانت و اینترانت
- قسمت نرم افزاری شبکه شامل سیستم عامل های شبکه و برنامه ها و نرم افزار و اپلیکیشن های داخلی
پیش از ورود به مباحث تخصصی تر، ابتدا بهتر است شما را با خود شبکه آشنا کنیم و تعریفی از آن ارائه دهیم.
شبکه (Network) چیست؟
شبکه (Network) تعدادی از کامپیوترهای استند الون (Stand Alone) (کامپیوتر های استند الون، سیستم هایی هستند که به جایی متصل نیستند) همراه با هاست و یا قطعات و دیویس های مختلف است که توسط یکسری خط های ارتباطی و یکسری قطعات و دستگاه هایی که در ادامه کار با آنها آشنا می شویم، به هم دیگر وصل شده اند.
فضای شبکه چیست و چه کاربردی دارد؟
اشتراک گذاری فایل ها و اطلاعات اولین چیزی است که از فضای شبکه به ذهن هر کسی میرسد. با استفاده از شبکه (Network) شما می توانید از قابلیت های زیر استفاده کنید:
اشتراک گذاری فایل
خیلی از فایل های صوتی، تصویری یا هر نوع دیگری که در کامپیوتر داشته باشید را به اشتراک بگذارید یا از فایل های به اشتراک گذاشته شده توسط دیگران استفاده کنید
اشتراک گذاری سخت افزار
در یک شبکه (Network) می توانید منابع سخت افزاری مثل پرینتر نوری و مسائلی از این قبیل را به اشتراک بگذارید.
به عنوان مثال، ممکن است کامپیوتری که شما از آن استفاده می کنید، به پرینتر یا یک درایو نوری متصل باشد اگر بقیه همکاران یا دوستان تان در این شبکه قرار بگیرند، شما به راحتی می توانید هر کدام از این قطعات سخت افزاری را با آنها به اشتراک بگذارید. به این ترتیب آنها می توانند از پشت کامپیوتر از این دستگاه ها استفاده کنند.
اشتراک گذاری نرم افزار
مورد دیگری که در شبکه (Network) می توان استفاده کرد، به اشتراک گذاری نرم افزارها مثل نرم افزار حسابداری، بازی ها و مسائلی از این قبیل است.
اشتراک گذاری اتصال اینترنت
از شبکه همچنین می توان برای به اشتراک گذاشتن اتصال اینترنت کامپیوتر شما با هر کس دیگری داخل شبکه استفاده کرد. اگر فقط یک کامپیوتر از طریق مودم مستقیماً اتصال اینترنتی داشته باشد، همان کامپیوتر می تواند از طریق شبکه داخلی، کانکشن اینترنت خود را برای بقیه هم به اشتراک بگذارد تا بقیه از آن استفاده کنند.
دسترسی به بانک اطلاعاتی
خیلی از شبکه ها، به خصوص شبکه‌های بزرگ یک بانک اطلاعاتی مشترک بین تمامی کاربران دارند که لازم است بین همه آنها به صورت همزمان به اشتراک گذاشته بشود. بر فرض مثال تصور کنید وقتی هر نوع عملیات بانکی انجام می دهید، اطلاعات مربوط به آن در بانک اطلاعاتی و دیتابیس شما ذخیره می شود و هر شعبه در هر قسمت دیگر از کشور می تواند همزمان به دیتابیس شما دسترسی داشته باشد.
برقراری تماس در شبکه (Network)
مورد دیگری که عنوان مزایای شبکه (Network) می توان از آن نام برد، ابزارهای ارتباطی است که بین افراد و شبکه‌ها مورد استفاده قرار می گیرد. مثل تماس‌های تصویری، تماس های صوتی داخل شبکه، پیغام دادن و خیلی از کاربردهایی که اکثر شما این روزها روی موبایل ها یا کامپیوتر هایتان از آن ها استفاده می کنید.
دسته بندی شبکه ها بر اساس موقعیت جغرافیایی
دسته بندی شبکه ها از نظر مسافت یا محیطی که پوشش می دهند و نوع کار بردشان متفاوت است.
شبکه PAN
اولین و کوچکترین شبکه ای که به شما معرفی می کنم، شبکه هایی هستند به اسم Personal Area Network یا مخفف آن PAN. ارتباطی که شما به صورت وایرلس با پرینتر خودتان دارید از این دسته از شبکه هاست. مقیاس آن در حد استفاده از دستگاه های داخل خونه یا اماکن کوچک است که خیلی کاربرد گسترده ای ندارد اما در جای خود بسیار مفید واقع می شود.
شبکه LAN
شبکه LAN معمولا متشکل از چندین کامپیوتر در یک اداره یا حتی خانه و یک محله‌ای شبیه آن است که یک سری استانداردهایی دارد که در ادامه کار به شما آموزش میدهیم.
شبکه CAN
به عنوان مثال، جایی مثلاً دانشگاه بهشتی تهران که دارای چندین ساختمان را تصور کنید که هر کدام از این ساختمان‌ها دارای یک شبکه LAN است که داخل آن شبکه، کارمندان یا دانشجویان با همدیگر در ارتباطات هستند و بین این ساختمان‌ها هم یک شبکه‌ای برقرار است که معمولاً به این نوع شبکه ها CAN یا Compus Area Network نامیده می شود.
شبکه MAN
شبکه ای با سایز بزرگتر از CAN که برای سایز شهری در نظر می‌گیرند، Metropolitan Area Network یا به اختصار MAN است. بر فرض مثال، شعبه اصلی شرکتی در تهران و در محله ونک است و در قسمت دیگری از شهر مثلا آریا شهر، شعبه دیگری دارد و همچنین در قسمت های دیگر کارخانه یا شعبات دیگر هستند.
با استفاده از شبکه MAN در این شعبات، قطعاتی مثل آنتن وایرلس یا خطهای اجاره ای مخابرات در آن شهر به هم وصل می شوند که محدوده ارتباط بین شبکه ها، فقط در حد همان شهر است.
شبکه WAN
در نهایت بزرگترین مقیاس شبکه همان WAN یا Wide Area Network است که بزرگترین و مخصوص ترین مثال از این شبکه، خود اینترنت است که ما داریم استفاده می کنیم. از طریق WAN، شبکه‌های بزرگ خبری که در دنیا به صورت همزمان با شعبات مختلف در کشورهای دیگر با هم ارتباط برقرار می کنند. حتی مخابرات یک کشور که بین شهرها و مناطق مختلف در حال برقراری ارتباط است، از نوع ارتباطات WAN بهره می برد.
در ادامه مباحث مربوط به شبکه بیشتر با دو نوع LAN و WAN سروکار داریم.
دسته بندی شبکه ها بر اساس نقش اجزای آنها (معماری شبکه)
تمام شبکه هایی که بر اساس وسعتی که پوشش می‌دادند، دسته بندی کردیم، از نظر نقش کامپیوترها و اجزایی که داخل آنها فعالیت می‌کنند، به طور کلی به دو دسته، تقسیم بندی میشوند:
دسته اول: شبکه های Peer to Peer یا نظیر به نظیر
این شبکه (Network) و کامپیوتر ها همه با هم، در یک سطح قرار می‌گیرند یعنی هیچکدام مدیریت متمرکزی ندارند و تمامی کامپیوتر ها می توانند به صورت تک به تک با همدیگر ارتباط برقرار کنند.
دسته دوم: شبکه های کلاینت سرور یا سرور بیس
همانطور که در تصویر بالا می‌بینید معمولاً در این شبکه، یک کامپیوتر یا یک دستگاه مرکزی به اسم سرور که فارسی آن سرویس دهنده است وظیفه نظارت و تمرکز بر فعالیت سایر قسمت های شبکه را برعهده دارد.
مقایسه عملکرد شبکه های Peer to Peer و Client Server
مدیریت شبکه
در شبکه های Peer to Peer هر سیستم مستقل عمل می کند. یعنی وقتی کامپیوتر اول میخواهد با کامپیوتر دوم ارتباط برقرار کند، نیازی به گرفتن اجازه از کامپیوتر یا سرور دیگری ندارد و فقط لازم است که رمز ورود به شبکه (Network) کامپیوتر دوم را بداند. پس وقتی اسم کاربری (Username) و رمز (Password) را بداند می تواند با آن سیستم ارتباط برقرار کند.
اما در حالت Client Server، خود سرور بر فعالیت تک تک اجزای شبکه نظارت دارد و ورود به سیستم یا فعالیت این سیستم ها توسط مجوزهایی که از این سرور اعطا می شود، انجام می گیرد.
به عبارتی در شبکه های نظیر به نظیر، مدیریت متمرکز وجود ندارد و ولی در شبکه های کلاینت سرور، به خاطر اینکه سیستم تشخیص هویت کاربر ها پیاده سازی می شود، امنیت بالاتری داریم و هر کاربری برای این که وارد بشود و به فعالیت خود را انجام بدهد باید تایید بشود.
هزینه
طبیعی است که کار با شبکه های پیر تو پیر که نصب و تنظیم کردنشان، ارزان تر است، بسیار آسانتر هم هست چون احتیاجی به سرور و دستگاه هایی که مربوط به سرور باشند، ندارند.
اما در شبکه های کلاینت سرور، سرویس شما باید یک فرد متخصص و وارد داشته باشد که شبکه را برای شما پیکربندی کند تا بتوانید از آن استفاده کنید. البته مشخص است که برای این کار نیاز به پرداخت هزینه دارید.
امنیت
در شبکه های پیر تو پیر ، هر کاربری که به این شبکه متصل می شود، مسئول امنیت پشتیبانی اطلاعات خودش است. یعنی شما وقتی یک سری اطلاعات روی هارد دیسک خود دارید اگر احیانا موقع اتصال یا هر نوع فعالیت دیگری، اطلاعاتی را از دست بدهید، امکان بازگشت اطلاعات وجود ندارد مگر اینکه خودتان از قبل بکاپ گرفته باشید.
اما در شبکه های کلاینت سرور معمولاً ذخیره کردن اطلاعات و دسترسی به آنها برای گرفتن بک آپ و پشتیبانی توسط سرور یا سرورها انجام میشود که خو امنیت و اطمینان پذیری نسبت به شبکه Peer to Peer افزایش می دهد.
سطح دسترسی به شبکه (Network)
تفاوت دیگر این است که در شبکه های پیر تو پیر، سطح و رده همه سیستم ها یکسان است اما در شبکه های client Server این طور نیست بلکه می توان برای تک تک کاربرهای شبکه یک سطح دسترسی تعریف کرد، آنها را گروه بندی و دسته بندی کنید و مشخص کرد که هر کسی می تواند به کجا وارد شده و چه کارهایی انجام دهد.
کدام نوع شبکه (Network) برای شما مناسب است؟
اگر شما داخل خانه یا یک دفتر و یا اداره کوچکی هستید که نمیخواهید هزینه زیادی کنید و یا اطلاعات بسیار مهمی هم ندارید، سیستم Peer to Peer برای شما مناسب است.
اما اگر یک تیم عملیاتی، سازمان یا شرکت بزرگی هستید که نیاز به امنیت، گرفتن بک آپ و یا ذخیره کردن یک قسمت متمرکز و یا دادن سطوح مختلف اجازه دسترسی به کارهایتان دارید باید از شبکه های کلاینت سرور استفاده کنید.
دیدگاه شما درباره این مقاله چیست ؟